درسنامه وصف خلیج فارس

توضیحات

در کمتر از یک دهۀ پیش، زنده یاد دکتر «حسن حبیبی» با کمک تنی چند از استادان با فضل و دانش این مرز وبوم از جمله زنده یاد دکتر «محمدحسن گنجی»، در حوزۀ تاریخ و جغرافیا، در بنیاد ایران شناسی، بنای پژوهشی گران سنگ و ضروری را درباب سابقۀ نام خلیج فارس در نقشه‌های تاریخی گذاردند، که قسمتی از نتایج آن نیز در قالب یک کتاب به نام «وصف خلیج فارس در نقشه‌های تاریخی» در مجلدی نفیس به گونه‌ای منقح و پاکیزه منتشر گردید. خوشبختانه کتاب مذکور علاوه بر بیان پاسخی عالمانه به تمام کسانی که از سر جهل و یا نامردمی، نامی به غیر از «خلیج فارس» بر این آبراه منتسب می‌کردند، مسائل قابل مطالعه‌ای را نیز برای علاقه‌مندان به این موضوع فراهم آورد.
کتابی که هم اکنون فرا روی شما ست، در بردارندۀ بخشی از مطالب مطروحه در کتاب «وصف خلیج فارس» در نقشه‌های تاریخی است، که مورد بازبینی و اصلاح قرارگرفته و مطالبی جدید بر آن افزون شده است. مطالب کتاب حاضر در دو بخش تدوین شده است؛ بخش اول از سیر تاریخی تقسیم زمین از نگاه ایرانیان از دورۀ اسطوره و پس از آن در دورۀ اسلامی سخن به میان آمده، و در پی آن، دانش نقشه نگاری مکاتب اسلامی شرح داده شده است؛ در بخش دوم نیز به مکاتب نقشه نگاری اروپاییان که متأثر از نقشه‌نگاری مکتب بطلمیوس و مکاتب اسلامی ست، پرداخته و نمونه‌های با ارزشی از آن به تماشا گذاشته شده است.
در سراسر این کتاب، نقشه‌ها و تصاویری گویا متناسب با گزارش آمده که بر نفاست کتاب افزوده است. نقشه‌ها به صورتی انتخاب شده‌اند که سابقۀ نام خلیج فارس را نیز نمایان می‌کنند، بدین گونه در این کتاب علاوه بر نگاهی متوالی به مهم‌ترین رویدادها و نمونه‌های تاریخ نقشه‌نگاری اسلامی و اروپایی، اصالت نام خلیج فارس در ادوار گذشته، نشان داده شده است. لازم به ذکر است که تمام نمودارها و تصاویر این کتاب ویژۀ آن ترسیم، و بسیاری از نقشه‌ها نیز برای به دست آمدن حداکثر کیفیت، با رجوع به منابع دست اوّل تهیه شده است.
در این کتاب چه در حاشیه و چه در متن اصلی، شرح‌ها و توضیح‌هایی تکمیلی، افزون بر موضوع کتاب آمده تا تداوم مطالعه برای خوانندگان بیشتر شود و لذّت مطالعه برای آنان حاصل گردد، به گونه‌ای که خوانندۀ بدون پیشینۀ مطالعات جغرافیای تاریخی، قادر خواهد بود مفاهیم تخصصی مطروحه در این کتاب را توأم با لذت درک نموده و به سادگی ارتباط آن‌ها را استنباط نماید. از این رو، مطالعۀ کتاب حاضر به تمام افراد علاقه‌مند به جغرافیای تاریخی به ویژۀ علاقه‌مندان به سابقۀ تاریخی نام خلیج فارس، با هر پیش زمینۀ مطالعاتی توصیه می‌شود. «درسنامۀ وصف خلیج فارس در نقشه‌های تاریخی» از سوی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ردۀ کتب ارزشمند قرار گرفته است.